Poznaliśmy laureatów konkursów OPUS 25 i PRELUDIUM 22 finansowanych przez Narodowe Centrum Nauki. Wśród nagrodzonych badaczy znalazło się siedmioro przedstawicieli Uniwersytetu Medycznego w Łodzi.
Serdecznie gratulujemy!
Konkursy OPUS i PRELUDIUM to doskonale znane wśród naukowców w Polsce konkursy NCN, umożliwiające realizację badań podstawowych w polskich jednostkach. Granty OPUS umożliwiają realizację kilkuletnich złożonych projektów, zbudowanie dużych zespołów naukowych, wykorzystanie wielkich międzynarodowych urządzeń badawczych oraz współpracę z partnerami zagranicznymi, a to wszystko niezależnie od etapu kariery naukowej, na jakim znajduje się kierownik projektu. PRELUDIUM to unikatowy konkurs, który umożliwia badaczom na bardzo wczesnym etapie kariery, bo jeszcze przed doktoratem, nabycie pierwszego doświadczenia w realizacji projektów badawczych trwających nawet trzy lata.
| L.P. | Kierownik Projektu | Tytuł projektu | Nazwa konkursu | Panel | Kwota | Wnioskodawca |
| 1. | prof. dr hab. Wojciech Fendler | Predykcyjne Właściwości WolnokrążącychMikroRNA Pacjentów z Wysokim Rodzinnym lubGenetycznym Ryzykiem Nowotworów | OPUS 25 | NZ5 | 2 976 800 zł | Uniwersytet Medyczny w Łodzi Wydział Lekarski |
| 2. | prof. dr hab. inż. Piotr Krzysztof Ulański z Politechniki Łódzkiej Wykonawca po stronie UMED:prof. dr hab. Agnieszka Piastowska-Ciesielska | Nowe biopolimerowe nanonośniki radioizotopów do teranostyki czerniaka, otrzymywane za pomocą techniki radiacyjnej | OPUS 25 | ST5 | 2 347 806 zł dla całego projektu Dla UMED:723 238 zł | Grupa podmiotówLider: Politechnika ŁódzkaPartnerzy:Uniwersytet Medyczny w Łodzi Narodowe Centrum Badań Jądrowych |
| 3. | mgr Marta JustynaKozieł Opiekun naukowy: prof. Agnieszka Piastowska-Ciesielska | Czy bisfenol S i F są bezpiecznymi substytutamibisfenolu A w obliczu zanieczyszczenia środowiskamykotoksynami estrogenowymi? | PRELUDIUM 22 | NZ7 | 210 000 zł | Uniwersytet Medyczny w Łodzi Wydział Lekarski |
| 4. | lek. Arkadiusz MariuszMichalak Opiekun naukowy: prof. dr hab. Agnieszka Szadkowska | Epigenetyczne markery destrukcji resztkowej pulikomórek beta po rozpoznaniu cukrzycy typu 1 i ichzwiązek z cukrzycową kwasicą ketonową orazczęściową remisją kliniczną choroby. | PRELUDIUM 22 | NZ5 | 209 999 zł | Uniwersytet Medyczny w Łodzi Wydział Lekarski |
| 5. | lek. Aleksandra MariaOszer Opiekun naukowy: prof. dr hab. Wojciech Młynarski | Heterogeniczność komórekimmunokompetentnych podczas immunoterapiichimerycznym receptorem antygenowymlimfocytów T (CAR-T) CD19. | PRELUDIUM 22 | NZ6 | 209 680 zł | Uniwersytet Medyczny w Łodzi Wydział Lekarski |
| 6. | lek. Agnieszka Pawlos Opiekun naukowy: dr hab. Paulina Gorzelak-Pabiś | Neuroprotekcyjne właściwości SGLT2i:bezpośredni wpływ na uszkodzenia wywołaneamyloidem-β | PRELUDIUM 22 | NZ7 | 208 844 zł | Uniwersytet Medyczny w Łodzi Wydział Lekarski |
| 7. | Szymon JanTurkiewicz Opiekun naukowy:dr Agata Gabryelska | Wpływ stanu zapalnego zależnego od NF kappabeta indukowanego stresem oksydacyjnym nastarzenie się komórek u pacjentów z obturacyjnymbezdechem sennym | PRELUDIUM 22 | NZ5 | 210 000 zł | Uniwersytet Medyczny w Łodzi Wydział Lekarski |
OPUS 25
prof. Wojciech Fendler (Zakład Biostatystyki i Medycyny Translacyjnej)
Tytuł projektu: Predykcyjne Właściwości Wolnokrążących MikroRNA Pacjentów z Wysokim Rodzinnym lub Genetycznym Ryzykiem Nowotworów
Upośledzenie naprawy DNA poprzez szlak homologicznej rekombinacji (HR), najczęściej spowodowane mutacjami genów BRCA1 lub BRCA2, skutkuje dramatycznym zwiększeniem podatności na raka. Osoby z deficytem HR fenotypowo nie różnią się od ogólnej populacji i są w dużej mierze nierozpoznawane, ponieważ obecne badania genetyczne polegają na klinicznie ustanowionym wysokim ryzyku. Jeżeli zakłócona przez deficyt HR (HRD) wewnątrzkomórkowa sceneria transkrypcyjna jest odzwierciedlana przez miRNA w surowicy, można by ich użyć do identyfikacji osób z HRD.
Celem projektu jest dostarczenie narzędzi do pośredniej identyfikacji ilościowych mierników skuteczności naprawy uszkodzeń DNA (DDR) na poziomie organizmu, co będzie punktem wyjścia do stratyfikacji ryzyka nowotworowego, farmakogenetycznego leczenia i spersonalizowanych strategii monitorowania dla osób z HRD lub potencjalnie do monitorowania osób przetrwałych raka. Proponowany framework opiera się na doświadczeniu i odkryciach naszego zespołu w zakresie biomarkerów miRNA i umożliwi nam zdefiniowanie sygnatury ekspresji miRNA w surowicy dla haploinsuficjencji HR i, w konsekwencji, innych szlaków DDR, oraz określenie potencjału miRNA do diagnozowania nowotworów związanych z DDR.
Badanie realizowane będzie przez Zakład Biostatystyki i Medycyny Translacyjnej (Prof. Fendler), Breast Unit Wojewódzkiego Wielospecjalistycznego Centrum Onkologii i Traumatologii (Prof. Agnieszka Kołacińska-Wow) we współpracy z Department of Radiation Oncology Dana-Farber Cancer Institute (prof. Dipanjan Chowdhury).
prof. Agnieszka Piastowska-Ciesielska (Zakład Hodowli Komórkowych i Analiz Genomowych, Zespół Laboratoriów BRaIn)
Tytuł projektu: Nowe biopolimerowe nanonośniki radioizotopów do teranostyki czerniaka, otrzymywane za pomocą techniki radiacyjnej
Zastosowanie osiągnieć nanotechnologii w onkologii staje się rzeczywistością, co wiąże się z nowymi nadziejami dla pacjentów cierpiących na choroby nowotworowe. W związku z tym nadal istnieje duże zapotrzebowanie na nowe nanomateriały, które będą w stanie diagnozować nowotwory czy dostarczać leki lub inne związki biologicznie czynne dokładnie w chore miejsca w organizmie, zmniejszając w ten sposób szkodliwe skutki uboczne. Nadal jednak pojawiają się nowe wyzwania na drodze nanoleków między laboratorium a łóżkiem pacjenta, dlatego w naszym projekcie chcemy podjąć się próby ich rozwiązania.
Jednym z największych problemów jest to, że mimo znacznych nakładów finansowych oraz czasu poświęconego na badania, postęp w dziedzinie nanoonkologii jest nadal stosunkowo powolny; znaczna część wysiłków i zasobów badaczy koncentruje się na opracowywaniu „od zera” zupełnie nowych, zaawansowanych nanomateriałów, podczas gdy kluczowym dla postępu aspektem jest właśnie pójście o krok dalej i rozwijanie nanosystemu, który sprawdzałby się również z biologicznego punktu widzenia. W naszym projekcie chcemy więc stworzyć uniwersalną nanoplatformę do dostarczania leków, którą można relatywnie łatwo dostosowywać do konkretnej potrzeby (tj. danej choroby lub sposobu działania – leczenia lub diagnozowania). W oparciu o opracowane uniwersalne protokoły będziemy mogli nasz nanosystem wzbogacać o różne leki lub terapeutyczne/diagnostyczne radioizotopy i z wykorzystaniem odpowiednich „kotwic molekularnych” kierować go specyficznie do komórek różnych nowotworów, takich jak np. czerniak. Nasza platforma będzie oparta na funkcjonalnych nanożelach biopolimerowych wytwarzanych w przyjaznym dla środowiska procesie, co odpowiada na kolejne wyzwanie, przed którym stoimy – synteza doskonałego nanomateriału musi być prosta i czysta. W naszym projekcie osiągniemy to dzięki wykorzystaniu promieniowania. Dotychczas udało nam się opracować unikalny jednoetapowy proces wytwarzania nanonośników za pomocą wiązki elektronów, który chcemy dalej badać. Zastosowanie promieniowania umożliwia prowadzenie syntezy w wodzie, bez dodatku szkodliwych chemikaliów, które zazwyczaj są trudne do usunięcia i łatwo mogą zanieczyścić gotowy produkt. W ten sposób możemy uprościć nasz proces, a tym samym sprawić, że będzie czystszy, szybszy, mniej pracochłonny, i w rezultacie tańszy i przyjazny dla środowiska.
Kolejną ważną kwestią, która często jest pomijana, gdyż zależy nam przede wszystkim na życiu pacjenta, jest los nanosystemów po wykonaniu swojego zadania. Najkorzystniej byłoby, gdyby po zakończeniu leczenia nanonośnik mógł po prostu zniknąć. Jest to w istocie możliwe – dzięki zastosowaniu biodegradowalnych materiałów wyjściowych możemy zaprojektować nanoukłady, które ulegną degradacji pozostawiając po sobie jedynie proste związki organiczne, takie jak np. cząsteczki cukrów. W naszym projekcie wykorzystamy syntezę radiacyjną nanożeli na bazie polimerów pochodzenia naturalnego (np. roślinnego), które są nie tylko biokompatybilne, ale także biodegradowalne. Przyjazne dla środowiska podejście w połączeniu z najnowocześniejszą technologią może położyć podwaliny pod to, że pewnego dnia naprawdę coś zmienimy dla pacjentów. Poszerzamy wiedzę na temat radiacyjnej obróbki polimerów pochodzenia naturalnego i promujemy ich zastosowania w nanomedycynie. Realizowane w naszym projekcie idee są w zgodzie z Celami Zrównoważonego Rozwoju Organizacji Narodów Zjednoczonych, które są uznawane i realizowane na całym świecie.
PRELUDIUM 22
mgr Marta Kozieł (Zespół Laboratoriów BRaIn)
Opiekun naukowy: prof. Agnieszka Piastowska-Ciesielska
Tytuł projektu: Czy bisfenol S i F są bezpiecznymi substytutami bisfenolu A w obliczu zanieczyszczenia środowiska mykotoksynami estrogenowymi?
Związki endokrynnie czynne (EDC) to substancje pochodzenia egzogennego, które wpływają na gospodarkę hormonalną zarówno człowieka jak i zwierząt. Do grupy tej zaliczane są między innymi mykotoksyny oraz organiczne związki chemiczne stosowane do produkcji tworzyw sztucznych takie jak bisfenol A (BPA). Chociaż stosowanie BPA zostało ograniczone, to w jego miejsce wprowadzono pochodne o których bezpieczeństwie nadal niewiele wiemy. Mykotoksyny są wtórnymi metabolitami grzybów pleśniowych, których obecność w żywności jest konsekwencją kontaminacji plonów, w czasie wzrostu roślin lub podczas nieprawidłowego przechowywania zbiorów.
Głównym celem projektu będzie ocena wpływu pochodnych BPA -bisfenolu S (BPS) i bisfenolu F (BPF), oraz mykotoksyn estrogenowych na proliferację i inwazyjność komórek raka jajnika oraz endometrium. Jak również określenie roli klasycznych i nieklasycznych receptorów estrogenowych w tym procesie.
lek. Arkadiusz Michalak (Centrum Wsparcia Badań Klinicznych)
Opiekun naukowy: prof. dr hab. Agnieszka Szadkowska
Tytuł projektu: Epigenetyczne markery destrukcji resztkowej puli komórek beta po rozpoznaniu cukrzycy typu 1 i ich związek z cukrzycową kwasicą ketonową oraz częściową remisją kliniczną choroby.
Komórki beta w trzustce jako jedyne w organizmie produkują insulinę, hormon kluczowy dla metabolizmu glukozy. Ich zniszczenie w procesie autoimmunologicznym prowadzi do powstania bezwzględnego niedoboru insuliny i rozwoju cukrzycy typu 1, która dotyka przede wszystkim dzieci i osoby młode. Obecnie wiemy, że rozwój cukrzycy typu 1 to proces trwający wiele lat, jednak słabo poznany ze względu na swój bezobjawowy przebieg i brak metod bezpośredniej obserwacji zniszczenia komórek beta. Ponadto, wiadomo że większość dzieci u których rozpoznajemy cukrzycę posiada wciąż niewielką rezerwę własnych, funkcjonujących komórek beta, która pozwala im na początku choroby wejść w tzw. „częściową remisję kliniczną” lub „okres miesiąca miodowego”, kiedy kontrola choroby jest znacznie łatwiejsza.
W ramach grantu zbadamy użyteczność wolnokrążącego DNA w osoczu jako markera zniszczenia komórek beta – dzięki zastosowaniu technik epigenetycznych, chcemy znaleźć i wyróżnić DNA pochodzące bezpośrednio ze zniszczonych komórek beta. Następnie, ocenimy czy tak zmierzone nasilenie destrukcji komórek beta różni się między dziećmi, u których rozpoznaniu cukrzycy typu 1 towarzyszy kwasica ketonowa (bezpośredni stan zagrożenia życia i czynnik zmniejszający szansę na osiągnięcie częściowej remisji). Dodatkowo, sprawdzimy czy ilość tego markera wiąże się z szansą na osiągnięcie przez dziecko częściowej remisji, długością jej trwania i utrzymaniem resztkowego wydzielania insuliny. Jest to pierwsze badanie próbujące zastosować ten marker do monitorowania niewielkiej puli komórek beta pozostałych po klinicznym rozpoznaniu cukrzycy, a także określić bezpośredni biologiczny związek między wystąpieniem kwasicy oraz dynamiką destrukcji komórek beta.
lek. Aleksandra Oszer (Klinika Pediatrii, Onkologii i Hematologii)
Opiekun naukowy: prof. dr hab. Wojciech Młynarski
Tytuł projektu: Heterogeniczność komórek immunokompetentnych podczas immunoterapii chimerycznym receptorem antygenowym limfocytów T (CAR-T) CD19
Terapia CAR-T CD19 (ang. Chimeric antigen receptor (CAR) T-cell therapy) jest nową immunoterapią stosowaną u pacjentów z ostrą białaczką limfoblastyczną (ang. Acute Lymphoblastic Leukemia – ALL) ze wznową bądź pierwotną opornością na leczenie. W Polsce pierwszy raz terapia została zastosowana w marcu 2020 r., a od września 2022 r. jest również refundowana. W chwili obecnej jedynym zarejestrowanym preparatem u dzieci jest Tisagenlecleucel (Kymriah®). Po infuzji leku dość często dochodzi do ciężkiego powikłania pod postacią zespołu uwalniania cytokin (ang. Cytokine release syndrome (CRS)), występują również powikłania neurologiczne (ang. Immune effector cell-associated neurotoxicity syndrome (ICANS)) takie jak encefalopatia, splątanie czy stan majaczeniowy. Całkowity wskaźnik remisji w badaniu rejestracyjnym Kymriah® został oszacowany na ponad 80%. Niestety u pewnego odsetka pacjentów dochodzi do wznowy, która pojawia się w ciągu pierwszych miesięcy po infuzji i koreluje z wczesną utratą komórek CAR-T.
W aktualnym projekcie zamierzamy ocenić zróżnicowanie oraz zmienność subpopulacji limfocytów w trakcie terapii CAR-T CD19 poprzez wykorzystanie najnowocześniejszej techniki analitycznej, cytometrii masowej (ang. cytometry by Time-of-Flight (CyTOF)). Celem projektu jest znalezienie związku pomiędzy zróżnicowaniem subpopulacji limfocytów a działaniami niepożądanymi (CRS i ICANS) oraz znalezienie immunologicznych czynników predysponujących do wznowy po tej terapii.
lek. Agnieszka Pawlos (Klinika Chorób Wewnętrznych i Farmakologii Klinicznej)
opiekun naukowy: dr hab. n. med. Paulina Gorzelak-Pabiś
Tytul projektu: Neuroprotekcyjne właściwości SGLT2i: bezpośredni wpływ na uszkodzenia wywołane amyloidem-ß
Inhibitory SGLT2 (flozyny) są bezpiecznymi i powszechnie stosowanymi lekami, które pierwotnie były wskazane dla pacjentów z cukrzycą, ponieważ ich mechanizm działania opiera się na hamowaniu wchłaniania glukozy z moczu, co prowadzi do obniżenia jej poziomu we krwi. Jednak liczne efekty plejotropowe flozyn i korzyści obserwowane u pacjentów w tym redukcja zgonów z przyczyn sercowo-naczyniowych, występowały niezależnie od cukrzycy, co przyczyniło się do znacznie szerszego wykorzystania tych leków w kardiologii i nefrologii. Pojawiające się w ostatnim czasie wstępne doniesienia na temat neuroprotekcyjnych właściwości flozyn są obiecujące.
Celem projektu jest zbadanie, czy najczęściej stosowane flozyny wykazują działanie ochronne w zakresie neuropatologii związanej z amyloidem-β. Będziemy analizować bezpośredni wpływ inhibitorów SGLT2 na komórki śródbłonka mózgowego – kluczowy element bariery krew-mózg, na stan zapalny komórek mikrogleju wywołany przez amyloid-β oraz na bezpośredni neurotoksyczny efekt spowodowany przez Aβ.
Realizacja projektu umożliwi lepsze poznanie plejotropowych mechanizmów działania flozyn, a także dostarczy wstępnych informacji do identyfikacji nowej grupy pacjentów, która potencjalnie mogłaby skorzystać z terapii tymi lekami.
Szymon Turkiewicz
Opiekun naukowy: dr Agata Gabryelska
Tytuł projektu: Wpływ stanu zapalnego zależnego od NF kappa beta indukowanego stresem oksydacyjnym na starzenie się komórek u pacjentów z obturacyjnym bezdechem sennym
Obturacyjny bezdech senny (OBS) jest chorobą przewlekłą, polegającą na występowaniu podczas snu licznych przerw i spłyceń w oddechu, które skutkują powstaniem patofizjologicznego stanu jakim jest niedotlenienie. Pacjenta z OBS charakteryzuje obniżona jakość snu i nadmierna senność dzienna, spowodowana licznymi wybudzeniami i fragmentacją snu. OBS jest problem zdrowotnym na całym świecie, dotykającym blisko 25% ogólnej populacji. Ponadto jest czynnikiem ryzyka rozwoju wielu chorób i zaburzeń (tj. nadciśnienie, zwiększone ryzyko incydentów sercowo-naczyniowych, zaburzenia funkcji poznawczych, czy organiczne zmiany w mózgu powodujące otępienie), dlatego tak ważne jest poznawanie procesów patofizjologicznych w OBS i poszukiwanie markerów ryzyka rozwoju chorób towarzyszących. Przerywane niedotlenienie generuje znaczne ilości reaktywnych form tlenu (RFT), które uszkadzają wszelkie struktury komórkowe, m.in. białka, materiał genetyczny czy lipidy. Efektem tego jest między innymi uszkodzenie DNA komórek, tym samym jego końców, czyli tzw. telomerów, które stanowią marker starzenia komórkowego. Nasilenie zmian oksydacyjnych powoduje ich szybsze skracanie, które w prawidłowym tempie jest zjawiskiem fizjologicznym i obserwowane jest w komórkach wraz z wiekiem. Dodatkowo uszkodzenia te powodują nasilenie stanu zapalnego, który poprzez aktywację szlaku związanego z czynnikiem jądrowym kb (NF-kb), powoduje ekspresję wielu czynników prozapalnych. Niestety ich długotrwałe działanie nasila stres oksydacyjny i stan zapalny, przez co tworzy się tzw. pętla sprzężenia zwrotnego, skutkująca nasileniem wyżej opisanych zmian. Do tej pory wiele badań potwierdza, że pacjenci z OBS charakteryzują się krótszymi telomerami. Co więcej część znajduje związki z różnymi chorobami towarzyszącymi OBS. W związku z tym mechanizm skracania telomerów w OBS powinien być bardziej zgłębiony. Znajomość dokładnych szlaków sygnałowych pozwoli w przyszłości rozbudowywać badania i możliwe, że w przyszłości będzie można znaleźć marker związany z większym ryzykiem rozwoju określonych zaburzeń związanych z OSA. Dzięki temu będzie można odpowiednio szybko przewidzieć postęp choroby, odpowiednio zareagować i wprowadzić właściwe działania prewencyjne.
znajdź nas